Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βαθύ κράτος στην Τουρκία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Βαθύ κράτος στην Τουρκία (Τουρκικά: derin devlet) αναφέρεται σε μια συνωμοτική αλληλεξάρτηση του στρατού, των μυστικών υπηρεσιών, της πολιτικής, της δικαιοσύνης, της διοίκησης, του δεξιού εξτρεμισμού και του οργανωμένου εγκλήματος (ειδικά δολοφονικές ομάδες) που έχει αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια αρκετών δεκαετιών.[1][2]

Η πολιτική ατζέντα του βαθέος κράτους περιλαμβάνει την αφοσίωση στον εθνικισμό και τα συμφέροντα του κράτους. Η βία και άλλα μέσα πίεσης έχουν ιστορικά χρησιμοποιηθεί κατά μεγάλο μυστικό τρόπο για τη χειραγώγηση των πολιτικών και οικονομικών ελίτ και για τη διασφάλιση της ικανοποίησης συγκεκριμένων συμφερόντων εντός του φαινομενικά δημοκρατικού πλαισίου του πολιτικού τοπίου.[3][4] Ο πρώην πρόεδρος Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ έχει δηλώσει πως «η προοπτική και η συμπεριφορά των (κυρίως στρατιωτικών) ελίτ που αποτελούν το βαθύ κράτος και εργάζονται για τη διατήρηση των εθνικών συμφερόντων, διαμορφώνονται από μια παγιωμένη πεποίθηση, που χρονολογείται από την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» και ότι η χώρα είναι πάντα «στα πρόθυρα κρίσης».[5]

Η ιδεολογία του βαθέος κράτους είναι αντι-σοσιαλιστική, υπερ-εθνικιστική, αντι-ισλαμιστική, κοσμική, αντι-κουρδική, αντιδημοκρατική και αντι-φιλελεύθερη.[6] Όπως επεσήμανε ο πρώην πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ, η ποικιλομορφία της κοινής γνώμης αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία των διαφόρων συμμαχιών του βαθεώς κράτους,[7] καθώς αυτό δεν είναι τόσο συμμαχία, όσο πολλές ομάδες που εργάζονται πίσω από τα παρασκήνια, το καθένα στην επιδίωξη της δικής του ατζέντας.[8][9][10] Μια άλλη εξήγηση έρχεται σε αντίθεση με τη άποψη του βαθύ κράτους σε ένα δίκτυο συμφερόντων και την ορίζει ως ένα είδος κυριαρχίας που βασίζεται στο υψηλό επίπεδο αυτονομίας που απολαμβάνει ο στρατός και που επιτρέπει στους μηχανισμούς ασφαλείας να διαταράξουν τους επίσημους δημοκρατικούς θεσμούς (στο προσκήνιο) χρησιμοποιώντας ομάδες ανεπίσημων θεσμών (στο παρασκήνιο), δηλαδή απειλές, αυταρχικές συμμορίες, το οργανωμένο έγκλημα και την διαφθορά.[11] Οι φήμες για το βαθύ κράτος είναι ευρέως διαδεδομένες στην Τουρκία από τη θητεία του Ετσεβίτ ως πρωθυπουργού στη δεκαετία του 1970, μετά την αποκάλυψή του για την ύπαρξη ενός τουρκικού παραρτήματος της επιχείρησης Γκλάντιο της Ιταλίας, με την κωδική ονομασία «Αντίθετο Αντάρτικο».[12]Πολλοί Τούρκοι, συμπεριλαμβανομένων εκλεγμένων πολιτικών, έχουν απορρίψει τους ισχυρισμούς ότι το βαθύ κράτος δεν υπάρχει.[13]

Στην Τουρκία, θεωρείται ευρέως ότι το Βαθύ Κράτος παίζει μυστικά σημαντικό ρόλο στην τουρκική πολιτική μέχρι σήμερα και είχε συχνά τεράστια επιρροή στην πρόσφατη ιστορία. Μεταξύ άλλων, τα δύο στρατιωτικά πραξικοπήματα το 1971 και το 1980, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός άλυτων πολιτικών δολοφονιών, βασανιστηρίων, παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολυάριθμων περιπτώσεων εξαφανίσεων προσώπων και της πορείας της σύγκρουσης με το κουρδικό PKK στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Ωστόσο, το τρέχον επίπεδο αποσαφήνισης του φαινομένου, η ιστορία και το πολιτικό του υπόβαθρο εξακολουθούν να θεωρούνται φτωχά.

Αναγνώριση της ύπαρξής του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συζήτηση ξεκίνησε ιδιαίτερα γύρω από το λεγόμενο σκάνδαλο Σουσουρλούκ το 1996, αλλά διεξήχθη ήδη τη δεκαετία του 1970 χρησιμοποιώντας όρους όπως αντάρτες ή «Τμήμα Ειδικού Πολέμου» (Özel Harp Dairesi).

Ο πρώτος που δήλωσε δημοσίως την ύπαρξη ενός ισχυρού, μυστικού συνασπισμού, ήταν ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ, ο οποίος το 1974 αποκάλυψε το «Αντίθετο Αντάρτικο». Μέχρι τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρηματοδοτούσαν το Τμήμα Ειδικού Πολέμου στο πλαίσιο της Κοινής Στρατιωτικής Αποστολής για Βοήθεια στην Τουρκία (JUSMMAT), μια πρωτοβουλία βασισμένη στο δόγμα Τρούμαν. Όταν ολοκληρώθηκαν οι ετήσιες διαπραγματεύσεις για τη βοήθεια, ο διοικητής του ΤΕΠ, στρατηγός Κέμαλ Γιάμακ, ζήτησε από τον στρατηγό Σεμίν Σάνκαρ, τον τότε αρχηγό του γενικού επιτελείου να ζητήσει από τον Ετσεβίτ χρηματοδότηση ύψους ενός εκατομμυρίου δολαρίων.[14] Ήταν εκείνο το σημείο που ο Ετσεβίτ έμαθε για την ύπαρξή του και ζήτησε ενημέρωση.[15] Η περιέργειά του και η προσπάθειά του να ελέγξει τον οργανισμό οδήγησε σε απόπειρα δολοφονίας στο αεροδρόμιο της Σμύρνης το 1977. [16][17] Στα απομνημονεύματα του, ο Γιαμάκ είπε ότι το ίδιο το κόμμα του Ετσεβίτ περιείχε πράκτορες του ΤΕΠ, οι οποίοι επιλέχθηκαν και εκπαιδεύτηκαν σε ένα νεαρή ηλικία από τον προϊστάμενο του επιτελείου.

Ο πρώην Πρόεδρος και ο στρατηγός Κενάν Εβρέν, ο οποίος ηγήθηκε του στρατιωτικού πραξικοπήματος του 1980 στα απομνημονεύματά του αναφέρει μια συνάντηση με τον τότε πρωθυπουργό Σουλειμάν Ντεμιρέλ στις 5 Μαΐου 1980, ο οποίος του ζήτησε να χρησιμοποιήσει το προσωπικό του ΤΕΠ στον αγώνα με τους τρομοκράτες, προφανώς υπαινίσσονταν το περιστατικό στο χωριό Κιτζιλντερέ στις 30 Μαρτίου 1972. Ο Έβρεν αρνήθηκε, δηλώνοντας ότι δεν θα επέτρεπε να υπάρχουν νέες φήμες σχετικά με αντάρτες.[16] Ο Έβρεν έκανε παρόμοιες δηλώσεις στην εφημερίδα Χουριέτ της 26ης Νοεμβρίου 1990. Εν τω μεταξύ, η πρώην πρωθυπουργός Τανσού Τσιλέρ αναγνώρισε και «αυτούς που πέθαναν για το κράτος και εκείνους που σκότωσαν για το κράτος» ως ήρωες.[18]

Ο πρώην πρόεδρος Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ περιέγραψε το βαθύ κράτος ως συνώνυμο του στρατού,[18][19] και ικανό να υποτάξει το νόμιμο κράτος σε περιόδους αναταραχών.[20] Ο ίδιος ο Κέναν Έβρεν επιβεβαίωσε τις υποψίες, σε μια συνέντευξη με τον δημοσιογράφο Γιαβούζ Ντονάτ.[21] Ο νεότερος ισχυρισμός προέρχεται από τον σημερινό Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στην τηλεοπτική εκπομπή İskele Sancak στο τουρκικό τηλεοπτικό κανάλι Kanal 7 στις 26 Ιανουαρίου 2007, δήλωσε ότι πιστεύει στην ύπαρξη του βαθέος κράτους:

«Δεν συμφωνώ με εκείνους που λένε ότι το βαθύ κράτος δεν υπάρχει. Υπάρχει. Πάντα υπήρχε - και δεν ξεκίνησε με τη Δημοκρατία, χρονολογείται από την Οθωμανική εποχή. Είναι απλώς μια παράδοση. Πρέπει να ελαχιστοποιηθεί, και αν είναι δυνατόν ακόμη και να εξαφανιστεί.[18][22][23][24]

Βιβλιογραφικές πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Freely, Maureen (Μάιος 2007). «Why they killed Hrant Dink». Index on Censorship 36 (2): 15–29. doi:10.1080/03064220701334477. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-10-06. https://web.archive.org/web/20141006140208/http://www.eurozine.com/articles/2007-06-06-freely-en.html. Ανακτήθηκε στις 2021-02-09. 
  2. ↑ Jones, Gareth (2005-11-20). «Bombing throws spotlight on Turkey». Turkish Daily News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-01-14. https://archive.today/20130114072012/http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=-564764. Ανακτήθηκε στις 2006-12-21. 
  3. ↑ Gorvett, Jon (Νοέμβριος 2006). «Bombing Campaign a Response to Ankara's Kurdish Policies, or 'Deep State' Plot?». Washington Report on Middle East Affairs (American Educational Trust): 44–45. http://www.wrmea.com/archives/November_2006/0611044.html. Ανακτήθηκε στις 2006-12-21. «Yet speculation is rife as to who might really be behind the group.». 
  4. ↑ Yavuz, Ercan (2008-01-11). «'Deep state' suspects' release arouses deep suspicions». Today's Zaman. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-02-26. https://web.archive.org/web/20080226053817/http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=131390. Ανακτήθηκε στις 2008-09-15. «The police found that Selvi's gang exacted protection money...» 
  5. ↑ Türköne, Mümtaz'er (2005-04-29). «Derin devlet ve Kuvva-yı Milliye» (στα tr). Zaman. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-16. https://web.archive.org/web/20110716060220/http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=168354. Ανακτήθηκε στις 2008-12-22. 
  6. ↑ Dogan, Yonca Poyraz (2008-03-10). «PKK won't die off as long as deep state is alive». Today's Zaman. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-04-21. https://web.archive.org/web/20080421214021/http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=135951. Ανακτήθηκε στις 2008-09-15. 
  7. ↑ Pamir, Balcicek (2005-04-11). «Durup dururken 'derin devlet'» (στα tr). Sabah. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-05-22. https://web.archive.org/web/20110522130655/http://arsiv.sabah.com.tr/2005/04/11/gnd103.html. Ανακτήθηκε στις 2008-10-15. 
  8. ↑ Beki, Mehmet Akif (1997-01-17). «Whose gang is this?». Turkish Daily News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-07-21. https://web.archive.org/web/20090721182809/http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=-502523. Ανακτήθηκε στις 2008-11-07. 
  9. ↑ Jenkins, Gareth (2008-10-03). «The Impact of the Ergenekon Investigation on Turkish Counterterrorism Operations». Terrorism Monitor (Jamestown Foundation) 6 (19). http://www.jamestown.org/programs/gta/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=5197&tx_ttnews%5BbackPid%5D=167&no_cache=1. Ανακτήθηκε στις 2008-11-14. 
  10. ↑ Söylemez, Haşim (2008-12-03). «Ergenekon dünkü çocuk, Öcalan derin devletin adamıdır» (στα tr). Aksiyon 726. http://ergenekon-belgeleri.numaradanisim.com. Ανακτήθηκε στις 2008-12-03. 
  11. ↑ Söyler, Mehtap, "Informal institutions, forms of state and democracy: the Turkish deep state", Democratization, Volume 20, Issue 2, 2013, 310–334.
  12. ↑ «Turkey determined to purge its Gladio». Today's Zaman. 2008-01-24. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-02-26. https://web.archive.org/web/20080226051736/http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=132371. Ανακτήθηκε στις 2008-09-15. 
  13. ↑ Turgut, Pelin (2008-01-28). «Turkey Busts Alleged Murder Network». TIME. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-01-31. https://web.archive.org/web/20080131165355/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1707482,00.html. Ανακτήθηκε στις 2008-08-12. 
  14. ↑ Dündar, Can (2006-01-05). «Kontrgerilla kontratakta...» (στα tr). Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/2006/01/05/yazar/dundar.html. Ανακτήθηκε στις 2008-07-01. 
  15. ↑ Dündar, Can (2006-01-08). «'Özel Harp'çinin tırmanış öyküsü» (στα tr). Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/2006/01/08/yazar/dundar.html. Ανακτήθηκε στις 2008-09-21. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Mercan, Faruk (2006-01-09). «İlk Özel Harpçi Orgeneral» (στα tr). Aksiyon 579. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-06-08. https://web.archive.org/web/20070608014728/http://www.aksiyon.com.tr/detay.php?id=23162. Ανακτήθηκε στις 2021-02-09. 
  17. ↑ «111. Birleşim» (στα tr). Tutanak (Grand National Assembly of Turkey) 20 (56). 1998-06-29. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-12-14. https://web.archive.org/web/20181214113250/https://www.tbmm.gov.tr/tutanak/donem20/yil3/bas/b111m.htm. Ανακτήθηκε στις 2008-09-21. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Yusuf Kanlı (2007-01-29). «The Turkish deep state». Turkish Daily News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-01-13. https://archive.today/20130113184410/http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=-598627. Ανακτήθηκε στις 2007-01-29. «The deep state is the state itself. It is the military.» 
  19. ↑ Nur Batur; Murat Yetkin; Fikret Bila (2005-04-18). «Demirel: Derin devlet askerdir» (στα tr). Radikal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-06-18. https://web.archive.org/web/20080618101200/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=149990. Ανακτήθηκε στις 2008-10-11. 
  20. ↑ «Süleyman Demirel: İki devlet var» (στα tr). NTV-MSNBC. 2005-11-16. http://www.ntvmsnbc.com/news/349780.asp. Ανακτήθηκε στις 2008-08-14. 
  21. ↑ Donat, Yavuz (2005-04-04). «Kenan Evren: Derin devlet... Evet... Var... Bir realite...» (στα tr). Sabah. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-05-22. https://web.archive.org/web/20110522130238/http://arsiv.sabah.com.tr/2005/04/04/donat.html. Ανακτήθηκε στις 2008-08-14. 
  22. ↑ Barlas, Mehmet (2007-01-29). «Osmanlı'da oyun bitmez – Derin Devlet» (στα tr). Sabah. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-19. https://web.archive.org/web/20110719035831/http://arsiv.sabah.com.tr/2007/01/29/yaz09-40-105.html. Ανακτήθηκε στις 2007-01-29. 
  23. ↑ «How deep is the deep state?». soL. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2007. 
  24. ↑ Altintas, E Baris (2008-08-20). «Intellectuals call for deepening of Ergenekon investigation». Today's Zaman. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-08-16. https://web.archive.org/web/20080816053541/http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=150271. Ανακτήθηκε στις 2008-08-15. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βαθύ_κράτος_στην_Τουρκία&oldid=10218913"